Bạn có bao giờ thắc mắc tại sao một võ sĩ nhỏ con lại có thể hạ gục đối thủ to lớn hơn nhiều lần? Hoặc vì sao có những trận đấu, dù không có nhiều pha đấm đá hoa mỹ, nhưng lại khiến cả khán phòng phải đứng bật dậy hò reo? Grappling và jiu-jitsu – hai kỹ thuật này đã làm nên những khoảnh khắc không thể quên trong lịch sử MMA và tiếp tục định hình cách các võ sĩ thi đấu trên sàn đấu ngày nay.
Trong thế giới MMA đầy khốc liệt, kỹ thuật grappling và jiu-jitsu không chỉ là công cụ chiến đấu mà còn là nghệ thuật, mang đến những chiến thắng ngoạn mục ngay cả khi võ sĩ đang ở thế yếu. Hãy cùng khám phá sức mạnh kinh ngạc của những bậc thầy về grappling và jiu-jitsu trong làng MMA!
Mục lục
- 1 Vai Trò Của Grappling Và Jiu-Jitsu Trong MMA
- 2 Những Bậc Thầy Grappling Và Jiu-Jitsu Trong MMA
- 3 Chiến Thuật Grappling Và Jiu-Jitsu: Khi Kỹ Thuật Quyết Định Thành Bại
- 4 Cảm Xúc Và Áp Lực: Ngưỡng Mộ Từ Khán Giả Và Kỳ Vọng Từ Người Hâm Mộ
- 5 Tương Lai Của Grappling Và Jiu-Jitsu Trong MMA
- 6 Câu Hỏi Thường Gặp Về Grappling Và Jiu-Jitsu Trong MMA
Vai Trò Của Grappling Và Jiu-Jitsu Trong MMA
Cuộc cách mạng từ UFC 1
Năm 1993, thế giới võ thuật đã chứng kiến một sự kiện đánh dấu bước ngoặt lớn: giải UFC đầu tiên. Tại đây, Royce Gracie – một đại diện của dòng võ Brazilian Jiu-Jitsu (BJJ) – đã đánh bại nhiều đối thủ to lớn và mạnh mẽ hơn mình rất nhiều. Điều này đã thay đổi hoàn toàn nhận thức của mọi người về các môn võ đối kháng.
Trước đó, nhiều người tin rằng các môn võ đứng như boxing hay karate mới là tối thượng. Nhưng Royce Gracie đã chứng minh rằng một khi trận đấu xuống sàn, những người thành thạo jiu-jitsu có lợi thế vô cùng lớn.
Grappling và jiu-jitsu: Vũ khí cân bằng
Grappling và jiu-jitsu đã trở thành “tấm bùa hộ mệnh” trong MMA vì nhiều lý do:
- Trung hòa đòn đánh: Khi một võ sĩ áp dụng thành công kỹ thuật vật, họ có thể vô hiệu hóa khả năng tấn công bằng đòn đánh mạnh từ đối thủ.
- Lợi thế cho người nhỏ bé hơn: Kỹ thuật đúng đắn có thể giúp võ sĩ nhỏ con chiến thắng đối thủ to lớn hơn mình rất nhiều.
- Kiểm soát trận đấu: Các chuyên gia grappling có thể kiểm soát nhịp độ trận đấu, tiết kiệm sức lực và áp đặt lối chơi của mình.
- Kết thúc trận đấu nhanh chóng: Một kỹ thuật khóa hoặc siết cổ được thực hiện đúng có thể kết thúc trận đấu trong tích tắc.
Như lịch sử MMA đã chỉ ra, các võ sĩ không thông thạo kỹ thuật vật sẽ gặp rất nhiều bất lợi. Ngày nay, hầu hết các võ sĩ MMA đều phải học cả grappling và striking để có thể cạnh tranh ở cấp độ cao nhất.
Những Bậc Thầy Grappling Và Jiu-Jitsu Trong MMA
Royce Gracie: Người mở đường
Royce Gracie không chỉ là võ sĩ – ông là biểu tượng của sự thay đổi trong võ thuật hiện đại. Với thân hình gày gò (chỉ nặng khoảng 80kg), Royce đã đánh bại những đối thủ to lớn hơn mình rất nhiều như Ken Shamrock hay Dan Severn.
Chiến thuật của ông rất đơn giản: đưa trận đấu xuống sàn, kiểm soát đối thủ, và tìm cơ hội để khóa hoặc siết cổ. Trong UFC 1, Royce đã buộc đối thủ phải đầu hàng chỉ sau 57 giây bằng một đòn guillotine choke hoàn hảo.
Demian Maia: Nghệ nhân jiu-jitsu
Demian Maia là minh chứng cho việc jiu-jitsu thuần túy vẫn có thể thành công ở thời đại MMA hiện đại. Với đai đen BJJ cấp độ cao, Maia đã đánh bại nhiều đối thủ mạnh bằng kỹ thuật vật tinh tế.
Maia nổi tiếng với khả năng kiểm soát lưng đối thủ và thực hiện rear-naked choke một cách hoàn hảo. Trong 15 chiến thắng bằng đòn khóa của mình, có đến 9 lần ông thắng bằng choke – minh chứng cho kỹ thuật siết cổ đáng kinh ngạc.
Khabib Nurmagomedov: Cỗ máy áp đảo
Khabib mang đến một phong cách grappling khác biệt: kết hợp giữa vật tự do (wrestling) và sambo của Nga. “The Eagle” nổi tiếng với khả năng vật đối thủ xuống sàn và giữ họ ở đó trong suốt trận đấu.
Khabib từng chia sẻ: “Khi tôi túm được chân bạn, trận đấu của bạn đã kết thúc.” Với thành tích 29-0, Khabib được coi là một trong những bậc thầy grappling vĩ đại nhất mọi thời đại trong MMA.
Trận đấu biểu tượng nhất của ông có lẽ là chiến thắng trước Conor McGregor tại UFC 229. Sau khi áp đảo hoàn toàn bằng grappling, Khabib đã buộc McGregor phải đầu hàng bởi một đòn neck crank ở hiệp 4.
Charles Oliveira: Vị vua submission
“Do Bronx” Oliveira hiện đang nắm giữ kỷ lục về số lượng chiến thắng bằng submission trong UFC. Với nền tảng BJJ đẳng cấp thế giới, Charles có thể kết thúc trận đấu từ bất kỳ tư thế nào.
Điều đáng kinh ngạc là khả năng tìm kiếm cơ hội submission của Oliveira ngay cả khi đang ở thế bất lợi. Trận thắng Michael Chandler để giành đai vô địch hạng nhẹ UFC là minh chứng cho sự nguy hiểm của anh cả khi đang bị áp đảo.
Chiến Thuật Grappling Và Jiu-Jitsu: Khi Kỹ Thuật Quyết Định Thành Bại
Kiểm soát vị trí – Nền tảng của grappling
Trong grappling và jiu-jitsu, vị trí là tất cả. Các bậc thầy grappling như Georges St-Pierre hay Khabib luôn tìm cách giành vị trí kiểm soát tối ưu trước khi thực hiện đòn tấn công.
Các vị trí kiểm soát cơ bản trong MMA bao gồm:
- Mount: Ngồi trên bụng đối thủ
- Back control: Kiểm soát lưng đối thủ
- Side control: Kiểm soát từ bên hông
- Guard: Kiểm soát từ dưới với chân quấn quanh đối thủ
Mỗi vị trí đều mở ra những cơ hội submission khác nhau, đòi hỏi võ sĩ phải có sự hiểu biết sâu sắc về cơ học và kỹ thuật.
Kỹ thuật submission đỉnh cao
Các kỹ thuật submission trong MMA thường được chia thành hai nhóm chính:
Chokes (Siết cổ): Tấn công vào động mạch cảnh hoặc khí quản
- Rear-naked choke: Kỹ thuật siết cổ từ phía sau, được Khabib, GSP và nhiều võ sĩ khác sử dụng để kết thúc trận đấu
- Triangle choke: Sử dụng chân để siết cổ đối thủ, là đòn đắc sắc của Tony Ferguson
- D’Arce choke: Kỹ thuật siết phức tạp từ vị trí bên hông
Joint locks (Khóa khớp): Tấn công vào khớp xương
- Armbar: Tấn công khuỷu tay, là signature move của Ronda Rousey
- Kimura: Khóa vai, được Frank Mir sử dụng để làm gãy tay Antonio Rodrigo Nogueira
- Heel hook: Tấn công vào đầu gối, là đòn sở trường của Ryan Hall
Như Demian Maia từng nói: “Jiu-jitsu không phải về sức mạnh, mà là về việc sử dụng đòn bẩy một cách thông minh.”
Chiến thuật transitional grappling
Các bậc thầy grappling trong MMA không chỉ giỏi một kỹ thuật đơn lẻ mà còn xuất sắc trong việc chuyển tiếp giữa các tình huống.
Jon Jones là một ví dụ điển hình. Anh thường sử dụng đòn ném judo để đưa đối thủ xuống sàn, sau đó nhanh chóng chuyển sang ground-and-pound hoặc tìm cơ hội thực hiện submission.
Bên cạnh đó, khả năng phòng thủ grappling cũng quan trọng không kém. Jose Aldo được coi là một trong những võ sĩ có khả năng chống vật tốt nhất, giúp anh duy trì trận đấu ở tư thế đứng – nơi anh có lợi thế về striking.
Cảm Xúc Và Áp Lực: Ngưỡng Mộ Từ Khán Giả Và Kỳ Vọng Từ Người Hâm Mộ
Khoảnh khắc “làm nên huyền thoại”
Những trận đấu grappling kịch tính đã tạo nên nhiều khoảnh khắc kinh điển trong lịch sử MMA. Khi Anderson Silva bị Chael Sonnen áp đảo suốt 4 hiệp rưỡi tại UFC 117, nhưng bất ngờ lật ngược tình thế với một triangle choke hoàn hảo, cả sân vận động đã bùng nổ.
Tương tự, khi Fabricio Werdum buộc Fedor Emelianenko – người từng bất bại trong gần một thập kỷ – phải đầu hàng bằng đòn armbar, đó là một trong những upset lớn nhất lịch sử MMA.
Áp lực từ kỳ vọng
Các bậc thầy grappling thường phải đối mặt với áp lực to lớn. Khabib Nurmagomedov luôn được kỳ vọng sẽ vật ngã mọi đối thủ. Khi đối đầu với Conor McGregor – một võ sĩ có khả năng striking đáng sợ – nhiều người lo ngại Khabib sẽ không thể áp dụng lối đánh sở trường.
Nhưng ông đã chứng minh đẳng cấp của mình bằng cách vật ngã McGregor nhiều lần trước khi buộc anh phải đầu hàng. Như Khabib từng nói: “Tôi đã vật gấu trong rừng từ nhỏ. Con người không làm tôi sợ.”
Lòng ngưỡng mộ từ khán giả
Dù không phải lúc nào cũng dễ hiểu như những pha knockout, nhưng các màn trình diễn grappling đỉnh cao vẫn thu hút sự ngưỡng mộ từ người hâm mộ. Nếu một võ sĩ striking giống như họa sĩ, thì các bậc thầy grappling giống như những nhà toán học – họ giải quyết các bài toán phức tạp về không gian, thời gian và đòn bẩy ngay trên sàn đấu.
Joe Rogan, bình luận viên UFC nổi tiếng và là một võ sĩ jiu-jitsu đai đen, thường giúp khán giả hiểu hơn về vẻ đẹp của grappling: “Đây là partida de xadrez (ván cờ) sống động trên sàn đấu. Mỗi động tác đều có mục đích, mỗi chi tiết đều quan trọng.”
Tương Lai Của Grappling Và Jiu-Jitsu Trong MMA
Sự tiến hóa không ngừng
Grappling và jiu-jitsu trong MMA đang không ngừng phát triển. Trong khi các kỹ thuật cơ bản vẫn được sử dụng, chúng được cải tiến và kết hợp với các phong cách khác để tạo ra hiệu quả tối ưu.
Võ sĩ như Gordon Ryan và Garry Tonon đang đưa các kỹ thuật grappling hiện đại vào MMA, với sự tập trung vào leg locks và các hệ thống kiểm soát tiên tiến.
Cái nhìn về tương lai
Trong tương lai, chúng ta có thể dự đoán những xu hướng sau:
- Kỹ thuật hybrid: Sự kết hợp giữa wrestling, judo, sambo và BJJ sẽ tạo ra các phong cách grappling đặc trưng cho từng võ sĩ.
- Grappling phòng thủ: Các võ sĩ striking sẽ phát triển kỹ năng grappling phòng thủ ngày càng hoàn thiện, khiến việc áp dụng grappling thuần túy trở nên khó khăn hơn.
- Đổi mới kỹ thuật submission: Các submission mới và biến thể của các đòn cũ sẽ tiếp tục xuất hiện, như twister hay buggy choke.
- Cân bằng giữa striking và grappling: Các võ sĩ toàn diện như Islam Makhachev hay Petr Yan – những người xuất sắc ở cả striking và grappling – sẽ định hình tương lai của MMA.
Cùng với sự phát triển của các kỹ thuật MMA, grappling và jiu-jitsu sẽ luôn là những thành tố không thể thiếu trong bộ công cụ của mọi võ sĩ chuyên nghiệp.
Câu Hỏi Thường Gặp Về Grappling Và Jiu-Jitsu Trong MMA
Grappling và jiu-jitsu khác nhau như thế nào trong MMA?
Grappling là thuật ngữ chung chỉ các kỹ thuật vật, bao gồm wrestling, judo, sambo và jiu-jitsu. Nó bao hàm mọi kỹ thuật liên quan đến việc nắm giữ, kiểm soát và vật đối thủ.
Jiu-jitsu (đặc biệt là Brazilian Jiu-Jitsu) là một hệ thống grappling cụ thể, tập trung vào kỹ thuật đòn bẩy và submission, với trọng tâm là chiến đấu trên mặt đất (ground fighting). BJJ thường nhấn mạnh rằng một người nhỏ bé hơn có thể đánh bại đối thủ to lớn hơn thông qua kỹ thuật đúng đắn.
Ai là bậc thầy grappling giỏi nhất hiện nay trong MMA?
Hiện nay, có một số võ sĩ được coi là bậc thầy grappling trong MMA:
- Islam Makhachev: Đương kim vô địch hạng nhẹ UFC, học trò của Khabib, với phong cách vật áp đảo và khả năng kiểm soát tuyệt vời.
- Charles Oliveira: Kỷ lục gia về số lần thắng bằng submission tại UFC, với kỹ thuật jiu-jitsu đa dạng và sáng tạo.
- Demian Maia: Dù đã lớn tuổi nhưng vẫn là một trong những chuyên gia jiu-jitsu hàng đầu trong MMA.
- Mackenzie Dern: Với nền tảng là vô địch jiu-jitsu thế giới, cô đang chứng tỏ khả năng áp dụng grappling ở cấp độ cao nhất trong MMA nữ.
- Khamzat Chimaev: Tài năng đang lên với khả năng wrestling áp đảo và kỹ năng submission nguy hiểm.
Vai trò của jiu-jitsu trong các giải đấu MMA hiện đại là gì?
Jiu-jitsu vẫn đóng vai trò then chốt trong MMA hiện đại, nhưng đã thay đổi đáng kể so với thuở ban đầu:
- Công cụ cân bằng: Jiu-jitsu giúp các võ sĩ có giải pháp khi bị đưa xuống sàn hoặc rơi vào thế bất lợi.
- Lá chắn phòng thủ: Kỹ năng jiu-jitsu phòng thủ giúp các võ sĩ striking tránh bị submission và quay lại tư thế đứng.
- Vũ khí bí mật: Nhiều võ sĩ sử dụng jiu-jitsu như một vũ khí bất ngờ khi đối thủ không ngờ tới.
- Phong cách chiến đấu hoàn chỉnh: Một số võ sĩ như Ryan Hall xây dựng cả phong cách thi đấu dựa trên nền tảng jiu-jitsu.
Như MMA đã chứng minh qua nhiều năm, jiu-jitsu không chỉ là một môn võ mà còn là một ngôn ngữ cần thiết mà mọi võ sĩ phải học để có thể cạnh tranh ở đấu trường đỉnh cao.